Jesień sprawia, że coraz częściej wstępujemy na leśne szlaki w poszukiwaniu nie tylko owoców jagodowych, ale również aromatycznych grzybów. Wiele z nich jednak, mimo iż wyglądają apetycznie, stanowią zagrożenie dla naszego zdrowia i życia. Dlatego tak ważne jest, aby nim wyruszysz na grzybobranie znać zasady zbierania grzybów oraz umieć rozpoznawać najczęściej spotykane gatunki grzybów jadalnych – borowiki, podgrzybki, koźlarze, pieczarki polne, kurki czy kanie.
8 najważniejszych zasad zbierania grzybów
ü Zbieraj tylko grzyby, które znasz!
ü Nie zbieraj grzybów zbyt młodych i nierozwiniętych, gdyż mogą jeszcze nie mieć widocznych cech do ich rozpoznania!
ü Nie zbieraj grzybów zbyt starych i wodnistych, ponieważ mogą być szkodliwe dla zdrowia i być powodem zatruć!
ü Zbieraj grzyby tylko do przewiewnych koszy lub łubianek – w torbach, workach plastikowych nawet w jadalne grzyby mogą się wytworzyć substancje szkodliwe!
ü Nie niszcz grzybów niejadalnych i trujących – są one pokarmem dla zwierząt leśnych i ozdobą naszych lasów!
ü Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości, czy zebrane grzyby są jadalne, to dla własnego bezpieczeństwa wyrzuć je. Możesz również zasięgnąć porady doświadczonego grzyboznawcy!
ü Przeróbka grzybów powinna nastąpić w tym samym dniu – pozostawione do następnego dnia grzyby ulegną szybkiemu zarobaczywieniu i rozwiną się na nich pleśnie!
ü Nie podajemy potraw z grzybów małym dzieciom, osobom starszym i chorym o wrażliwym przewodzie pokarmowym!
Atlas najpopularniejszych grzybów jadalnych w Borach Tucholskich
Borowik szlachetny
Występowanie borowików: od lipca do października, w lasach iglastych, liściastych i mieszanych. W starych borach sosnowych i świerkowych w prześwietlonych miejscach.
Charakterystyka borowików: ma duży mięsisty kapelusz o średnicy 8–25 cm w różnych odcieniach brązu. Osadzony jest na grubym, jasnym, delikatnie usiatkowanym trzonie. Spód kapelusza zbudowany jest z rurek – u młodych osobników są białawe do kremowych, u dojrzałych żółtawe do oliwkowozielonych. Miąższ borowika po przekrojeniu nie zmienia barwy.
Podgrzybek szlachetny
Występowanie podgrzybków brunatnych: od lipca do listopada, w lasach iglastych i liściastych oraz mieszanych, na polanach, przy drogach.
Charakterystyka podgrzybków brunatnych: ma duży połyskliwy, przeważnie ciemnobrązowy, kapelusz o średnicy 3–15 cm, podobny do borowika, ale ciemniejszy. Od spodu kapelusza dobrze widoczne rurki – u młodych okazów kremowe i bladożółte, u starszych oliwkowozielone. Po ugnieceniu przeważnie sinieją. Trzon równo gruby z włókienkami brązowymi. Miąższ po przekrojeniu siniejący, barwa ta jednak szybko zanika.
Podgrzybek zajączek
Występowanie podgrzybka zajączka: wyrasta w lasach liściastych i iglastych od lipca do października, pojedynczo lub w grupach.
Charakterystyka podgrzybka zajączka: ma zamszowy gładki kapelusz o średnicy 3–10 cm w kolorze od oliwkowozielonego do oliwkowobrązowego. Część dolna kapelusza cytrynowożółta, później zielonawa. Trzon cylindryczny na żółtawym tle, czerwonobrązowawo sieteczkowato-marmurkowaty, długi i wysmukły, przeważnie nieco wygięty. Miąższ białawy, w trzonie żółtawobiały, po przekrojeniu przeważnie nie sinieje.
Maślak zwyczajny
Występowanie maślaka zwyczajnego: od sierpnia do listopada, w lasach iglastych pod sosnami, na glebach piaszczystych, w młodnikach sosnowych.
Charakterystyka maślaka zwyczajnego: szeroki, brązowy (od ciemno- do żółtobrązowego) kapelusz o średnicy 5–15 cm pokryty jest lepką, błyszczącą skórką. Na jego spodzie wyraźnie widoczne żółtawe rurki (u starszych okazów oliwkowożółte), które po naciśnięciu nie zmieniają barwy. Białawy trzon ze skórowatym, od spodu bladofioletowoszarym, pierścieniem. Miąższ przyjemny w smaku.
Mleczaj rydz
Występowanie rydzów: od sierpnia do końca października, wśród sosen, na glebach piaszczystych. Głównie można go znaleźć w górach i na Mazurach.
Charakterystyka rydzów: kapelusz w środku wklęśnięty lub lejkowaty o średnicy 4–10 cm, cielistoczerwonawy do pomarańczowoczerwonawego z ciemniejszym koncentrycznym strefowaniem lub ułożonymi w kręgi jamkowatymi plamkami z wyraźnie podwiniętymi brzegami i blaszkami na spodzie. Blaszki po uszkodzeniu zielenieją. Skórka gładka, sucha, podczas wilgotnej pogody śluzowata. Trzon ma barwę kapelusza, równo gruby, wnętrze początkowo pełne, później puste.
Kurka – (pieprznik jadalny)
Występowanie kurek: przez całe lato i wczesną jesienią, najczęściej w lasach sosnowych i świerkowych, na piaszczystym podłożu. Rośnie w skupiskach.
Charakterystyka kurek: ma żółte (z wiekiem mniej jaskrawe) kapelusze średniej wielkości o średnicy i wysokości 1–5 cm. Trzon żółty, krótki i wygięty, zwężający się ku podstawie. Zamiast blaszek – grubsze, szeroko rozstawione listewki. Starsze okazy przybierają kształt lejkowaty i mają postrzępione brzegi. Miąższ jest zwarty, koloru białego do bladożółtego.
Kozak – (koźlarz czerwony)
Występowanie kozaków: od końca czerwca do października, na leśnych polanach, obrzeżach lasów. Lubi rosnąć pod osikami, topolami i brzozami.
Charakterystyka kozaków: uważany przez znawców za najpiękniejszy i jeden z najwartościowszych grzybów borowikowatych. Ma kapelusz początkowo półkulisty, z wiekiem wypukły, poduchowaty, pomarańczowoczerwony, o średnicy 6–15 cm. Rurki na spodzie kapelusza za młodu są czysto białe, później szarożółtawe. Trzon białawy, za młodu łuseczki mało widoczne, początkowo tej samej barwy co trzon, później stają się czerwonobrązowawe.
Kozak – (koźlarz babka)
Występowanie kozaka białego (koźlarza babki): od czerwca do połowy października, w lasach iglastych, liściastych i mieszanych, pod brzozami, w parkach i ogrodach.
Charakterystyka kozaka białego (koźlarza babki): poduszkowaty, miękki, gładki kapelusz w różnych odcieniach szarości lub szarobrązowy o średnicy 4–12 cm. Od spodu szarobiałe rurki, które po naciśnięciu lekko brązowieją. Miąższ białawy, po nacięciu nie zmienia barwy. U młodych egzemplarzy jędrny i smaczny. Trzon wysoki, niezbyt gruby, na białym tle posiada czarniawe lub szarobrązowawe szorstkie łuseczki.
Pieczarka polna
Występowanie pieczarki polnej: na łąkach, pastwiskach, kompoście, przy drodze, w parkach, na obrzeżach leśnych.
Charakterystyka pieczarki polnej: szeroki biały kapelusz od 3 do 8 cm. Na jego spodzie znajdują się szerokie blaszki. Początkowo białe, potem różowe, a u dojrzałych okazów niemal czarne. Na dość wysmukłym trzonie występuje charakterystyczny, słabo wykształcony i nietrwały pierścień. Przy zbieraniu dziko rosnących pieczarek trzeba zachować ostrożność, aby nie pomylić ich z pieczarką żółtawą, która jest trującym grzybem.
Czubajka kania – (potocznie Kania)
to grzyb z rodziny pieczarkowatych. Z wyglądu łudząco podobny do śmiertelnie niebezpiecznego muchomora sromotnikowego – to właśnie dlatego zalecana jest szczególna ostrożność przy zbieraniu tych grzybów!
Występowanie kani: od lipca do końca października, w lasach liściastych, iglastych oraz mieszanych, na polanach, w wysokich trawach, miejscach słonecznych.
Charakterystyka kani – jak ją rozpoznać? Ma duży, nawet do 30 cm, bladobrązowy, z przylegającymi łuskami, kapelusz. W początkowej fazie wzrostu jest kulisty, z czasem płasko rozłożony, kształtem przypominający parasol, z wyraźnym garbkiem na szczycie. Jest osadzony na długim trzonie z zygzakowatym wzorkiem, bulwiastą podstawą, grubym, ruchomym pierścieniem. Blaszki białawe, gęste.